HAWAJE
ODLEGŁY STAN USA
Mimo,
iż z położonych na środku Oceanu Spokojnego Hawajów do zachodnich wybrzeży USA jest
prawie cztery tysiące kilometrów, stanowią one integralną część amerykańskiego
imperium. Już w 1893 roku mieszkający na tym archipelagu Amerykanie, właściciele
kompanii cukrowniczych, przyczynili się do obalenia polinezyjskiej królowej Lilinokalani
i w 1898 ogłosili przyłączenie Republiki Hawajów do Stanów Zjednoczonych. Od 1900
roku wyspy te uzyskały status terytorium USA, a od 1959 roku są pięćdziesiątym stanem
super mocarstwa.
Pierwotnie archipelag zasiedlany był przez ludy polinezyjskie,
które rozpoczęły swoją wielką migrację po Pacyfiku 3-4 tysiące lat temu,
wypływając z południowo-wschodniej Azji. Następnie tworzyły centra polinezyjskie na
niektórych wyspach, m. in. na Markizach, Samoa i Tahiti, skąd na skutek przeludnienia
następowały kolejne migracje. To najprawdopodobniej właśnie stamtąd w latach 400-900
n.e. w różnych falach migracji przypłynęli Hawajczycy. Nazwa Hawaje pochodzi od
"Hawaiki" - nazwy mitycznego centrum kultury funkcjonującego w mitologii
polinezyjskiej, które leżało prawdopodobnie na jednej z wyżej wymienionych wysp.
Nazwę tę nosi również największa wyspa archipelagu - Hawaii.
Dziś często zdumiewa podobieństwo kultur i wierzeń ludów z
odległych od siebie o tysiące kilometrów wysp Pacyfiku - np. Hawajów i Nowej Zelandii.
Wpłynęły na to dwa czynniki - wspólny polinezyjski pień kulturowy i ogromna izolacja
przez wody oceanu każdego z wyspiarskich państw, co sprzyjało utrzymywaniu przez wieki
pierwotnej, wspólnej kultury, która ulegała tylko niewielkiej modyfikacji na oddalonych
od siebie o wiele tysięcy wyspach. Dziś ludy polinezyjskie w różnym stopniu odrywane
są od pierwotnej tradycji, a ich kultura jest sztucznie reaktywowana, głównie dla
celów komercyjnych, tak więc trudno się dziwić, że ma charakter coraz bardziej
"cepeliowski". Gołym okiem widać to zwłaszcza na Hawajach - siedlisku taniej
komercji dla milionów turystów, głównie z USA i Japonii.
Polinezyjska sielanka zaczęła się kończyć na tych wyspach
już od 1778 roku, kiedy odkrył je dla cywilizacji zachodniej kapitan James Cook. Hawaje
nazwał wówczas ni mniej ni więcej tylko Sandwich, czyli "kanapka". Rodowitym
Hawajczykom, którzy szybko zorientowali się, że nie mają do czynienia z bogami lecz ze
zwykłymi ludźmi, jednak nie pomogła śmierć jaką zadali słynnemu angielskiemu
kapitanowi podczas jego drugiej wizyty na archipelagu. "Kanapka" była zbyt
smakowitym kąskiem, aby biali nie mieli jej zacząć nadgryzać a potem konsumować w
błyskawicznym tempie. Efekt - dziś na Hawajach w żyłach tylko co piątego mieszkańca
płynie polinezyjska krew, a co czwarty - to biały Amerykanin lub Japończyk.
Losy tych dwóch ostatnich narodów silnie się tu splotły w
1941 roku, kiedy to nagły i zmasowany atak lotniczy Japończyków na bazę amerykańskiej
floty w Pearl Harbor zadecydował o przystąpieniu USA do II wojny światowej. Skutkiem
ataku były naloty dywanowe setek amerykańskich bombowców na miasta japońskie i w
rezultacie - kilka lat później - nie cofnięcie się prezydenta Trumana przed użyciem
najstraszliwszej z broni. A wszystko to zaczęło się tutaj - na rajskich wyspach, które
już w XIX wieku straciły swoją "niewinność" po zbudowaniu na nich przez USA
pierwszych baz wojskowych.
Archipelag Hawajski rozciąga się na przestrzeni ok. 2 500
km. W jego skład wchodzi 8 dużych wysp i 124 mniejsze. Największe i najczęściej
odwiedzane wyspy to: Hawaii, Maui, Oahu, Kauai, Molokai, Lanai, Niihau i Kahoolawe. Ponad
trzy czwarte ludności mieszka na Oahu, gdzie znajduje się stolica - Honolulu.
Wszystkie wyspy są pochodzenia wulkanicznego, a czynne wulkany
obserwować można na wyspie Hawaii w Wulkanicznym Parku Narodowym Hawaii. Najbardziej
znane są dwa czterotysięczniki: Mauna Loa (4171 m n.pm.) i Mauna Kea (4207 m n.p.m), a
także Kilauea (1247 m n.p.m.). Szczególną atrakcją turystyczną jest obserwowanie
erupcji, a także jazda drogą Crater Rim Drive biegnąca wokół obrzeża potężnego
krateru.
Inną atrakcją są rafy i atole koralowe w
północno-zachodniej części archipelagu. Soczysta, w dużej mierze endemiczna
roślinność, górzyste ukształtowanie praktycznie wszystkich wysp, a przede wszystkim
przepiękne plaże (najlepsze na świecie dla surfingu!) z cudowną przez cały rok
pogodą (klimat zwrotnikowy morski z temperaturami 18-26 stopni Celsjusza) sprawiły, że
Hawaje to turystyczny raj. Archipelag zamieszkały przez 1,2 mln mieszkańców rocznie
odwiedza ponad 6 mln turystów, głownie obywateli USA i Japonii, ale również
mieszkańców południowo-wschodniej Azji, Australii i Nowej Zelandii, dla których
wypoczynek co roku na plażach hawajskich jest równie czymś normalnym co dla nas wyjazd
nad Bałtyk. Oczywiście, z każdym rokiem dociera tam coraz więcej Polaków, zarówno
indywidualnie jak i przez polskie biura podróży, które działają również na
Hawajach.
 BOGUSŁAW MATUSZKIEWICZ
kolumb@obiezyswiat.com
Fotoreportaż (32 wysokiej
jakości zdjęcia) oraz film (10 minut)
z Hawajów obejrzeć można na CD-ROM "OBIEŻYŚWIAT" nr 4 dostępnym
w sprzedaży wysyłkowej Wydawnictwa Kolumb.
KLIKNIJ: USA
|
WIĘCEJ NA CD-ROM
"OBIEŻYŚWIAT" NR 4